Անպտղություն

 

Անպտղությունը մեկ տարվա ընթացքում, առանց հակաբեղմնավորիչ միջոցների օգտագործման, կանոնավոր սեռական կյանքի պայմաններում հղիության բացակայությունն է:

 

Մեկամյա ժամկետը սահմանված է՝ հիմնվելով վիճակագրական տվյալների վրա: Ապացուցված է, որ առողջ ամուսնական զույգերի 30 տոկոսի մոտ հղիանալ ստացվում է համատեղ կյանքի առաջին երեք ամիսների ընթացքում, 60 տոկոսի մոտ՝ առաջին յոթ ամիսների ընթացքում, իսկ մնացած 10 տոկոսի մոտ՝ սեռական կյանք սկսելուց 11-12 ամիս հետո: Այսպիսով, մեկ տարին բավարար ժամկետ է գնահատելու համար զույգի պտղաբերությունը և հղիության բացակայության դեպքում խոսել անպտղության մասին:  

 

Անպտղության ախտորոշումը հիշեցնում է բարդ լաբիրինթոսի տեսքով մի թակարդ: Դուք չգիտեք, թե առջևում ինչ կա, և դրա համար չեք կարողանում կազմել Ձեր կյանքի պլանները: Դուք կրկին ու կրկին նույն ուղղին եք անցնում՝ մշտապես խճճվելով ու փակուղում հայտնվելով: Դուք միայնակ եք, և ոչ ոք չի կարող ձեզ հուշել, թե որտեղ է գտնվում ելքը:

 

Ձեզ մոտ շատ հարցեր են ծագում, որոնց պատասխանները Դուք չեք կարողանում ստանալ: Ո՞վ է ամենալավ բժիշկը: Ձեր դեպքում ո՞րն է ամենաարդյունավետ բուժման մեթոդը: Ի՞նչ տարբերակներ կարելի է կիրառել անպտղության հաղթահարման համար:

 

Անպտղությունը խնդիր է, որ վերաբերում է ոչ միայն ամուսնական զույգին, այլ նաև ողջ ընտանիքին: Այն իր հետ բերում է  տառապանք, վախ, անհանգստություն, բարկություն, մեղքի զգացում և անկախ ամեն ինչից՝ հույս: Այս խնդիրը խորապես թափանցում է զգացմունքների ոլորտ և ամուսնական զույգերի փոխհարաբերություններ, խլում է ձեր ողջ ուժերը: Այն կարող է շատ գումար ու ժամանակ խլել:

 

Անպտղության հետ կապված խնդիրների հաղթահարումը հարց է, որի վրա պետք է աշխատել և ժամանակ ու զգալի ջանքեր ներդնել:

 

Հիշեք, որ Դուք պետք է հանդիսանաք բուժման գործընթացի ակտիվ մասնակիցը: Անպտղությունը հաճախ բերում է անօգնականության զգացմունքի, քանի որ Դուք չեք կարողանում երեխա ունենալ, բայց շատ եք ուզում: Իրավիճակի նկատմամբ վերահսկողության հաստատման միջոցներից մեկն է հանդիսանում լավ իրազեկվածությունը, որը հնարավորություն է տալիս ակտիվորեն մասնակցել անպտղության հաղթահարմանը: Դուք բժշկական թիմի լիիրավ անդամ եք և որքան շատ Դուք գիտեք, այնքան արդյունավետորեն Դուք կարող եք մասնակցել որոշումների ընդունմանը, որոնք անմիջական ազդեցություն ունեն Ձեր կյանքի վրա:

 

Ինչու՞ է այդքան կարևոր լավ իրազեկված լինելը: Դժբախտաբար շատ անպտուղ զույգեր ստիպված են լինում անցնել շատ փորձությունների միջով տեղեկության բացակայության պատճառով: Ընդամենը մի քանի օրինակով դա կարելի է բացատրել՝

 

1. Կոնկրետ զույգի մոտ հիվանդության բուժման համար հնարավոր է լինի արդյունավետ բուժման միջոց, որը չի առաջարկվել: Անպտղությունը, որի համար չկա արդյունավետ բուժում, ծանր ապրումների պատճառ է հանդիսանում, իսկ սխալ մեթոդներով բուժված անպտղությունը իսկական ողբերգություն է:
2. Սխալ ախտորոշում է կատարվել:
3. Նշանակվել է բուժում, որն իրականում նվազեցնում է երեխա ունենալու հնարավորությունը:
4. Բոլորի մոտ կան սահմանափակումներ  և այդ սահմանափակումները կարող են լինել ֆինանսական, ֆիզիկական կամ զգացմունքային: Երբեմն դրանց պաշարը կարող է սպառվել մինչև արդյունավետ բուժում ստանալը: .

 

Եվ ամենակարևորը, լավ իրազեկվածությունը կարող է մեծացնել հղիանալու Ձեր հնարավորությունները: Այն կօգնի պարզել, թե որքան արդյունավետ են ծախսվում ձեր ժամանակը, ջանքերը և գումարները: Այն նաև կօգնի պարզել, թե երբ իմաստ ունի դադարեցնել բուժման հետագա փորձերը և քննարկել այլընտրանքային տարբերակները (օրինակ՝ որդեգրումը): Իրազեկված մոտեցումը հնարավորություն կտա Ձեզ պահպանել Ձեր կյանքի նկատմամբ վերահսկողությունը: Եվ եթե անգամ չհաջողվի հղիանալ, ծայրահեղ դեպքում դուք բավարարված կզգաք, որովհետև Դուք գիտակցաբար եք մոտեցել Ձեր վիճակին և արել եք հնարավոր ամեն ինչ: Այս գիտելիքը ապագայում Ձեզ ուժ կտա:  

 

Ինչպիսի՞ն է լինում անպտղությունը

 

Եթե անպտուղ ամուսնության պատճառ են հանդիսանում կնոջ օրգանիզմում այս կամ այն խախտումները, ապա խոսքը գնում է կանացի անպտղության մասին: Տղամարդու անպտղությունը համարվում է անպտուղ ամուսնության պատճառ այն դեպքում, եթե կինն առողջ է, իսկ ամուսնու մոտ դիտվում է սերմի բեղմնավորիչ հատկությունների անկում:

 

Տղամարդու և կնոջ անպտղության համակցության դեպքում խոսքը գնում է կոմբինացված ձևի մասին: Անպտղությունը կարող է դիտվել նաև բոլորովին առողջ և լավ համատեղելի ամուսնական զույգերի մոտ: Դրանք այսպես կոչված անհայտ կամ անբացատրելի, կամ իդիոպաթիկ անպտղության դեպքերն են:

 

Կանացի անպտղություն

 

Երբ հիվանդությունների պատճառով կնոջը չի հաջողվում հղիանալ, ապա խոսքը գնում է կանացի անպտղության մասին: Եթե կինը նախկինում երբեք չի հղիացել, ապա անպտղությունը համարվում է “առաջնային”: Եթե կնոջ մոտ եղել է անգամ մեկ հղիություն (անկախ այն բանից, թե ինչով է այն ավարտվել՝ ծնունդ, հղիության արհեստական ընդհատում, վիժում կամ արտաարգանդային հղիություն), իսկ հետագա մեկ տարվա կանոնավոր սեռական կյանքում հղիանալ չի հաջողվել, ապա դա համարվում է “երկրորդային” անպտղություն:

Հղիության համար անհրաժեշտ է՝

 

1. Ֆոլիկուլի հասունացում ձվազատմամբ (օվուլյացիա),
2. Փալոպյան փողի միջոցով բեղմնավորված ձվաբջջի անցումը արգանդ,
3. Արգանդի պատրաստակամությունը ընդունելու բեղմնավորված ձվաբջիջը և ապահովելու հղիության զարգացումը:

 

Օվուլյացիայի բացակայությունը դիտվում է հորմոնալ խանգարումների դեպքում (այսպես կոչված էնդոկրին անպտղություն): Էնդոկրին անպտղության պատճառ կարող են հանդիսանալ պաթոլոգիաները կանանց սեռական գեղձերում՝ ձվարանում, ինչպես նաև էնդոկրին օրգանների հիվանդությունները: Էնդոկրին խանգարումները խոչընդոտում են ֆոլիկուլի հասունացմանը կամ հանգեցնում են այդ գործընթացների դանդաղեցմանը, որը չի բացառում բեղմնավորման հավանականությունը: Յուրաքանչյուր երրորդ անպտուղ կնոջ մոտ կանոնավոր դաշտանային ցիկլի ընթացքում օվուլյացիան բացակայում է:

 

Կանացի անպտղության ինչպես “առաջնային”, այնպես էլ “երկրորդային” անպտղության պատճառ կարող է հանդիսանալ նաև արգանդի խոռոչում ձվաբջջի հայտնվելու պայմանների բացակայությունը: Այսպիսով, ֆալոպյան փողերի բացակայության կամ դրանց անանցանելության դեպքում ձվաբջիջը չի կարող կապվել սպերմատոզոիդի հետ: Այս դեպքում խոսքը գնում է անպտղության փողային տեսակի մասին: Նման անպտղության պատճառ են հանդիսանում նախկինում տարած կանանց սեռական օրգանների բորբոքային հիվանդությունները, որոնց հիմնական հարուցիչներն են խլամիդիաները, ուրեոպլազմաները, գոնոկոկերը և այլ վարակները, որոնք փոխանցվում են սեռական ճանապարհով:

 

Արգանդի կառուցվածքի պաթոլոգիան ևս կարող է անպտղության պատճառ հանդիսանալ: Այսպիսով, արգանդի զարգացման բնածին արատները (արգանդի բացակայությունը կամ թերզարգացվածությունը, դրա կրկնակի մեծացումը, թմբաձև արգանդը, արգանդի խոռոչում միջնապատերի առկայությունը) կարող են կանանց “առաջնային” անպտղության պատճառ հանդիսանալ:

 

Տղամարդու անպտղություն

 

Հղիություն կարող է տեղի չունենալ նաև այն դեպքում, երբ կան խանգարումներ նաև տղամարդու օրգանիզմում: Տղամարդու անպտղությունը ևս լինում է “առաջնային” (երբ տղամարդու՝ որևէ զուգընկերոջ հետ չպաշտպանված սեռական հարաբերությունների արդյունքում հղիություն տեղի չի ունեցել) և “երկրորդային” (եթե տվյալ տղամարդուց թեկուզ մեկ կին հղիացել է՝ անկախ հղիության ավարտից):

 

Հարկ է ընդգծել, որ տղամարդու անպտղությունը ոչ պակաս հաճախ, քան կանանց անպտղությունը անպտուղ ամուսնության պատճառ է հանդիսանում: Ենթադրվում է, որ նորմալ սերմի հասունացմանը նպաստում է պատնեշի առկայությունը, որը բաղկացած է հյուսվածքների մի քանի շերտերից, որոնք պաշտպանում են հասունացող սպերմատոզոիդները վնասակար նյութերի ներթափանցումից: Դրա խանգարումը կարող է տեղի ունենալ իոնիզացված ռադիացիայի ազդեցության տակ: Բայց հաճախ տղամարդու անպտղության պատճառ են հանդիսանում նախկինում տարած բորբոքային հիվանդությունները (օրխիտ՝ ամորձիների բորբոքում, էպիդիդմիտ՝ մակամորձու բորբոքում, պրոստատիտ՝ շագանակագեղձի բորբոքում), որոնք հատկապես ախտահարված են խլամիդիաներով ու գոնոկոկերով: Սերմի որակը կարող է փոփոխվել նաև ընդհանուր ծանր հիվանդությունների՝ թունավորման (թմրամոլություն, ալկոհոլիզմ) պայմաններում, ինչպես նաև վնասակար ֆիզիկական և քիմիական գործոնների ազդեցության և նեյրոէնդոկրին խանգարումների դեպքում: Հազվադեպ դեպքերում տղամարդու անպտղության պատճառներ են հանդիսանում սեռական թուլությունը, որը խոչընդոտում է սերմի դուրս բերմանը, միզուղիների զարգացման արատները: Այդ դեպքում միզուղու անցքը բացվում է առնանդամի մակերեսի առջևի կամ հետևի մասում կամ անգամ փոշտի շրջանում: Տվյալ դեպքում առնանդամը կորացած է և սերմը չի կարողանում հայտնվել հեշտոցի խորքում:

 

Եթե զույգերից ոչ մեկի մոտ նման խանգարումներ չկան, բայց հղիանալ չի հաջողվում և հատուկ ստուգումները բացահայտում են զույգերի անհամատեղելիությունը, ապա խոսքը գնում է իմունոլոգիական անհամատեղելիությամբ պայմանավորված անպտղության մասին: Այդ դեպքում զույգերից երկուսի մոտ էլ երեխաներ կարող են ծնվել այլ ամուսնության դեպքում, բայց տվյալ դեպքում կնոջ մոտ առաջանում է ալերգիա սպերմատոզոիդների կամ տղամարդու սպերմայի այլ բաղադրիչների նկատմամբ:

 

Անպտղության խնդիր կարող է առաջանալ նաև ամբողջովին առողջ և իմունոլոգիապես լավ համատեղելի ամուսնական զույգերի շրջանում: Դրանք այսպես կոչված անբացատրելի կամ իդիոպաթիկ անպտղության դեպքերն են: Իդիոպաթիկ անպտղության դեպքում զույգերից երկուսն էլ կարող են երեխաներ ունենալ այլ զուգընկերների հետ:

 

Ի՞նչ խորհուրդ տալ անպտղությամբ տառապող ամուսնական զույգին:

 

Ինչպե՞ս վարվել, որ անպտղության պատճառի հայտնաբերման ու դրա բուժման վրա շատ հոգնեցնող տարիներ չծախսվեն: Ինչպե՞ս խուսափել տանջող և բազմաթիվ բուժումներից և մասնագետների մոտ այցելություններից:

 

• Մենք խորհուրդ ենք տալիս միանգամից դիմել անպտղության հարցերով մասնագետներին՝ ռեպրոդուկտոլոգներին: Նրանք գինեկոլոգներ ու անդրոլոգներ են, ովքեր ստացել են մասնագիտացում անպտղության ախտորոշման ու բուժման հարցերում: Այսդպիսի մասնագետներ են աշխատում ՎիտրոՄեդ կենտրոնում:
• Չձգձգել անպտղության ախտորոշումը, ժամանակին իրականացնել բժշկի առաջարկությունները: Ներկայումս ՎիտրոՄեդ կենտրոնն ունի բոլոր հնարավորությունները, որպեսզի 1-2 ամսվա ընթացքում բացահայտի կոնկրետ զույգի մոտ անպտղության պատճառը՝ հաշվի առնելով, որ գոյություն ունի կանացի անպտղության առնվազն 22 պատճառ և տղամարդու անպտղության 16 պատճառ:
• Ժամանակին և ամբողջությամբ անցնել նշանակված բուժումը:

 

Մեկ տարվա ընթացքում անպտղության կոնսերվատիվ բուժման արդյունքի բացակայության դեպքում ցուցված է ԱՄԲ: Ծրագրի արդյունքը շատ դեպքերում կախված է զույգերի տարիքից: 35 տարեկանից բարձր հիվանդների մոտ հղիանալու հաճախականությունը զգալիորեն նվազում է:

 

ՈՒՍՏԻ ԺԱՄԱՆԱԿԻՆ ԴԻՄԵՔ ԲԺՇԿԻՆ: